تقی پورنامداریان در کتاب گمشدۀ لب دریا: تأملی در معنی و صورت شعر حافظ با رویکردی جدید شعر حافظ را موشکافی کرده است. نام کتاب برگرفته از شعر حافظ و انتخاب آن از روی ظرافت ویژه‌ای است و دارای یک مقدمه و پنج بخش با این عناوین است:
1. معنی و زمینه‌های آن در جهان شعر حافظ؛
2. صورت و ظرایف هنری در شعر حافظ؛
3. ساختار؛ پیوند معنایی، تأویل؛
4. شعر کلاسیک و شعر حافظ، گفت‌وگو با متن و تأویل؛
5. تفسیر و تأویل نخستین غزل دیوان.
کتاب را به روایتی می‌توان شرحی فشرده بر گزیده‌ای از ابیات و غزل‌های دیوان حافظ دانست؛ زیرا نویسنده در جای‌جای کتاب و گاه به مناسبت بحث‌های مختلف به شرح و تأویل ابیات فراوانی پرداخته است. تعدادی از ابیات شرح‌شده از نوع ابیاتی است که به قولی بحث‌انگیز یا دیریاب شناخته شده و تعدادی دیگر نمونه‌هایی از ابیاتی که نمودار ظرایف و لطایف شعر حافظ است و نویسندۀ کتاب سعی کرده آن ظرایف و لطایف را با رویکردی گاه متفاوت بازنمایی کند.
شارح در این کتاب ـ که شباهتی به شروح گزیده و کامل دیوان حافظ که پیش از آن نوشته شده است ندارد ـ روشی را پی می‌ریزد تا خواننده به کمک آن بتواند دیگر ابیات و غزل‌های دیوان حافظ را نیز با این شگرد جدید شرح کند و لطایف و نکات آنها را دریابد. یکی از راهکارهایی که بر آن تأکید شده، توجه به سلسله معانی ابیات در طول غزل است. نویسنده در مقدمه تأکید کرده است که مشکل شعر حافظ را تنها می‌توان با دریافت سلسله روابط پنهان موجود در معانی ابیات غزل دریافت و حل کرد. در تشریح روش تأویل و تفسیر ابیات نیز گفته شده که چون حافظ دقایق بسیار و حجم وسیعی از معنا را در ظرف تنگ غزل گنجانده که برخی مانند ایهام و تناسب زودیاب‌تر است و برخی سخت بدیع، باریک و پنهان و دیریاب؛ بنابر این، شارح نباید از ترس متهم‌شدن به خیالبافی و شیوۀ غیرعلمی از کوشش برای یافتن این گونه ظرایف که بسیار دقیق و مکتوم هستند، بازبماند و باید با پذیرفتن خطر در شعر حافظ غور کند وگرنه برگزیدن راه سلامت در برخورد با شعر حافظ تنها به پدید‌آمدن شروحی منجر می‌شود که در آنها تنها به شرح لغات و اصطلاحات و تلمیحات و صنایع ادبی بسنده شده است. در واقع مشکل اغلب شروحی که تاکنون بر شعر حافظ نوشته شده، این است که نه تنها به کشف روابط معنایی و پنهانی میان ابیات توجه نشده، بلکه در اغلب موارد ذهنیت شارح در تأویل بر شعر تحمیل شده است. همین گفته خود روش شرح یا تأویل و تفسیر نویسنده را در کتاب تبیین می‌کند. این روش نو و رویکرد متفاوت در تأویل و تفسیر، عملا در شرح نخستین غزل دیوان حافظ و گزیده‌ای از ابیات نشان داده شده است.
برای خرید کتاب لینک را کلیک کنید.
