یادداشت‌های روزانۀ محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس: دسامبر ۱۹۱۸ – اوت ۱۹۲۰

در ژوئیۀ 1919 کاخ «ورسای» در حومۀ پاریس، شاهد برپایی کنفرانسی بود که به نخستین جنگ‌جهانی در سدۀ نوزدهم میلادی پایان داد و میان دولت‌‌های بزرگ دنیا که دستی در آتش آن جنگ داشتند، آشتی برقرار کرد. از این‌رو کنفرانس صلح ورسای که با عنوان «کنفرانس صلح پاریس» نیز مشهور است، برای جامعۀ بین‌الملل از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بود.
دولت ایران با تشکیل جلسات متعدد و پس از گفت‌وشنودهای بسیار هیأتی را تدارک دید و نمایندگانی را برای شرکت در جلسات کنفرانس صلح پاریس راهی فرانسه کرد، تا تلاش کنند دعاوی مالی و سیاسی ایران را مطرح کرده و پرداخت خسارات ایران از جنگ جهانی اول را در آن کنفرانس به تصویب برسانند. گرچه نتایج مثبتی نگرفته و خسارات ایران پرداخت نشد. میرزا محمدعلی ذکاءالملک فروغی از مؤثرترین و کارآمدترین اعضاء این هیأت بود که دست بر قضا، جاندارترین و روشن‌ترین یادداشت‌ها دربارۀ کنفرانس هم برآمده از قلم اوست.
یادداشت‌های او دربرگیرندۀ نکته‌های تازه و ناگفتۀ فراوان دربارۀ علل ناکامی ایران در راهیابی به کنفرانس صلح، داخل‌شدن ایران در مجمع ملل، روابط انگلیسی‌ها با وثوق‌الدوله، قرارداد نهم اوت 1919 و بعضی از رجال سیاسی ایران در آن روزگار است. جز این، چنانکه انتظار می‌رود، یادداشت‌های فروغی حاوی فواید فرهنگی و ادبی فراوانی نیز هست. این یادداشت‌ها نزدیک به صد سال نزد خانوادۀ فروغی محفوظ بوده و در نهایت به همت گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار برای نخستین بار منتشر شده است.