جنبش تحریم تنباکو، یکی از سالم ترین و اصیل ترین جنبش های سیاسی – مذهبی قرن اخیر تاریخ ایران است. این حرکت برخاسته از روح اسلام اصیل در مبارزه بر ضد سلطه کفار و خارجی ها بوده و تحت رهبری مرجعیت شیعه، بدون حضور عناصر منورالفکر، استقلال ایران را در برهه ای خاص استوار کرده است. منورالفکرها که مشروطه را با دخالت های نابجای خود آلوده افکار غربزده کردند، و با بیرون کردن روحانیت از صحنه سیاست، راه روی کار آمدن استبداد مدرن را فراهم آوردند در این جنبش حضوری نداشتند. هم اینان بعدها، با بی توجهی کامل به این جنبش، عقده دل خویش را خالی کردند. در این میان، یک روحانی فقیه و برجسته، با همت والای خود، تاریخ این جنبش را با دقت هر چه تمام تر ثبت کرد و این خاطره بزرگ را در دل تاریخ زنده نگاه داشت.
شیخ حسن کربلایی -دراصل اصفهانی- مؤلف تاریخ دخانیه، اثر منحصر به فرد در تاریخ جنبش تنباکو است. وی از شاگردان ممتاز آیت الله میرزای شیرازی و آیت الله سید اسماعیل صدر بوده است.
علی رغم آنکه شیخ حسن فقیه بوده و ظاهرا به کار تاریخ اشتغالی نداشته، کتابش در تاریخ جنبش، اثری بکر و بدیع بوده و می توان گفت که اسلوب نگارش تاریخ را تا حدود زیادی رعایت کرده است. وی در سرگذشت جنبش، بحث را با کلیات شروع کرده، قدم به قدم وقایع آن را دنبال کرده و تا رسیدن به نتایج قطعی پا به پای حوادث، کتاب خود را به پیش برده است. وی در این کتاب افزون بر نقل وقایع، جهت گیریهای فکری خودش راکه برخاسته از متن واقعیات موجود در زمان وی و ارزشهای حاکم بر آن بوده و به تحولات و رخدادها روح و معنی بخشیده، آورده است.
کتاب وی در همان سال 1310 هجری قمری که هنوز قدرت قاجاریه دست نخورده بوده نوشته شده و او می بایست رعایت حال بسیاری از امور را می کرده است. با این همه خط کتاب دقیقا خط رهبران جنبش بوده و به هیچ روی تحت تأثیر افراط برخی از گروهها و یا تفریط بعضی از جریانات قرار نگرفته است.
