مطالعات تاریخ معماری رابطه‌ای تنگاتنگ با متون کهن دارد. تاکنون در حوزۀ بررسی متون کهن چاپی، برای استخراج تخصصی تاریخ و فرهنگ معماری کارهای ارزشمند پراکنده‌ای صورت گرفته و خوشبختانه این فعالیت‌ها رو به گسترش دارد؛ اما در شناسایی دقیق و بررسی امکان بهره‌برداری از اسناد تاریخی تاکنون کاری شایسته انجام نشده است.
اسناد انواع بسیار دارد و می‌توان آنها را به شیوه‌های گوناگونی دسته‌بندی کرد؛ از جمله اسناد دیوانی، اسناد قضایی و اسناد شخصی. تقریبا در همه نوع سند، کمابیش می‌توان اطلاعات آشکار و نهان معماری، شهرسازی، باستان‌شناسی و … یافت. از سویی دیگر بسیاری از بناهای مهم و عام‌المنفعه در نظام وقف شکل گرفته و موقوفه است؛ بنابراین در میان انواع اسناد یادشده وقف‌نامه‌ها جایگاهی ویژه دارد. ارتباط این نوع سند با معماری و فرهنگ آن بسیار گسترده‌تر از دیگر انواع سند است. وقف‌نامۀ هر بنا یا مجموعۀ معماری شناسنامه و اساسنامه‌ای است که جزئی‌ترین اطلاعات مربوط به آن اثر را در خود دارد.
اسناد کهن از یک سو خط و زبان و بیان ویژه‌ای دارد، که خود بزرگ‌ترین مانع برای استفادۀ پژوهندگان غیرمتخصص در زمینۀ سند از این منابع ارزشمند است. از سوی دیگر نبود طبقه‌بندی علمی و پراکندگی اسناد در بایگانی‌های مختلف دولتی و خصوصی، کتابخانه‌ها و موزه‌های داخل و خارج کشور، و نیز نبود اطلاعات طبقه‌بندی‌شده برای استفاده‌های مورد نظر پژوهشگران و دانشجویان، ضرورت گردآوری، طبقه‌بندی، بازخوانی، تصحیح و انتشار این متون را بیش از پیش آشکار می‌سازد. بر این اساس این جلد به عنوان اولین جلد از گاهنامۀ اسناد معماری ایران منتشر شده است تا زمینه را برای پژوهش‌های گونه‌گون در این حوزه فراهم کند.
در اولین جلد این مجموعه به منزلۀ نمونه‌ای از مسیر آیندۀ کار، 9 سند (که برخی بیش از یک متن را در خود جای داده و مجموعۀ 12 وقف‌نامه را در بر می‌گیرد) عرضه می‌شود. تنوع زمانی و جغرافیایی از معیارهای گزینش وقف‌نامه‌ها در این مجلد بوده است. کهن‌ترین سند این مجموعه متعلق به سال 773ق و نوترین سند آن متعلق به 1351 شمسی است. نمونۀ نسخه‌های اساس اسناد این مجموعه، برای آشنایی با نمونۀ خطوط در پایان مجموعه منتشر شده و تصویر کامل اسناد اساس در پایگاه اطلاعات دانشنامۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین در دسترس محققان است.
