آیینهای گذر در ایران مجموعه‌ای است که در آن مؤلف به آداب، مراسم و آیینهای مربوط به رویدادهای حیات بشری، یعنی “زادن و مرحلۀ کودکی”، “بلوغ و ازدواج” و “مرگ و سوگ” پرداخته است و در تحلیل تطبیقی آن‌ها با توجه به مناطق مختلف ایران و موارد مشابه در اساطیر و افسانه‌های کشورها و ملل باستانی نکاتی را مطرح نموده است.
در آیینهای گذر می‌خوانیم که انسان در روند دگرگونی های زیستی و اجتماعی خود (تولد، بلوغ، ازدواج و مرگ) سه مرحله پیش رو دارد: جدایی، انتقال و پیوستن. در مرحلۀ نخست از جایگاه و وضعیت موجود جدا می‌شود، در مرحلۀ دوم از آن می‌گذرد و در مرحلۀ سوم در موقعیتی جدید به جامعه می‌پیوندد. مرحلۀ گذر مرحله ای است که در آن شخص مراسم و آیین هایی را از سر گذرانده و پایگاهی را پشت سر نهاده، امّا هنوز به پایگاه دیگر راه نیافته است. گویی بر درگاه و آستانۀ خانه است، نه درون خانه یا بیرون آن؛ در مرحلۀ پیوستن است که آدمی به جایگاه و موقعیت جدید خود راه می یابد. آداب و آیین های گذر البته در پاره‌ای از جوامع سنتی رنگ باخته‌اند و در جوامع مدرن به درون لایه‌های رفتاری خزیده‌اند، اما هنوز در حیات اجتماعی _ فرهنگی انسان به اقتضای هر محیط حضور و کارکردی چشمگیر دارند.
چند نمونه آیینی:
در مرحله زایمان در لرستان و برخی دیگر از مناطق ایران که اگر زایمان دشوار باشد، اسبی به خانۀ زائو و نزدیک اتاق او میآورند، جلوی اسب مقداری جو میریزند. اسب اگر از آن جو بخورد و شیهه بکشد، زائو و نوزاد از گزند «آل» میرهند و گرنه خواهند مرد.
در مرحله تولد اعتقاد بر این است که هر نوزاد همزادی دارد که در پی مرگ اوست. پس در غروب شب هفتم تولد نوزاد، او را قنداق و پیشانی، ابرو و چشمانش را با دوده سیاه می‌کنندو …با این کار همزاد می‌پندارد که کودک سوخته و از بین رفته است و دست از سر او برمی‌دارد.
در مرحله نامگذاری: در افسانه‌ها و شعر پارسی نام را نشانه‌ای از محتوای خُلقی و خَلقی نوزاد می‌دانند و بسیار بر انتخاب آن دقت و وسواس اِعمال می‌شود. نمونه های فراوانی در کتاب آمده است.
در مراحل رشد مانند ختنه کردن، دندان درآوردن، راه رفتن، بلوغ دختران و پسران، ازدواج، تا برسد به مرحلۀ مرگ آیینهایی شنیدنی و گاه خنده‌دار و گاه عجیب و غریب در فرهنگ ایرانی وجود دارد. در این کتاب آیینهای ایرانی گاهی با آیینهای ملل دیگر مقایسه می‌شوند.
این کتاب از پژوهشهای درخورتوجه پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی است.