بازسازی یک تمدن گمشده
امروزه هر فرد تحصیلکردهای دربارۀ سومر و آکاد اطلاعی دارد، راجع به حتیها و آسوریها، مادها و پارسها مطلبی شنیده است، اما عیلام تقریبا ناشناخته مانده است. با این وجود عیلامیان در میان مردم خاور نزدیک، فرهنگی برجسته و تاریخی داشتند که بیشتر از دو هزار سال را در بر میگیرد.
عیلام ـ که امروز در جنوب غرب ایران قرار دارد ـ به سختی تن به پژوهش میدهد، همچنانکه پژوهشگر فرانسوی ام. ج. استیو اخیرا پس از کشف رمز هزاران نقش مهر عیلامی نوشت: «عیلام فقط با اکراه شدید به آشکارکردن اسرار خود رضایت میدهد.» آخرین، اما نه کماهمیتترین امر اینکه زبان عیلام که یکی از ظریفترین زبانهایی است که پژوهشگران شناختهاند، به سختی در مقابل کشفشدن رمزش مقاومت میکند.
این تورات است که تمدن غرب حداقل حفظ نام عیلام را به آن مدیون است. حدود ده تا دوازده مورد ذکر نام عیلام را در عهد عتیق و حتی یکبار در عهد جدید پیدا میکنیم. در کتاب اعمال رسولان (9:2) گزارش شده است که در میان یهودیانی که در حوادث اورشلیم در عید پنجاهه حضور داشتند برخی از عیلام آمده بودند.
کتاب دنیای گمشدۀ عیلام تلاشی است به منظور آنکه برای اولین بار طرح یک قطعۀ مفقود ـ عیلام ـ را در گردونۀ تاریخ به دست بدهد. نویسنده نه تنها حوادث خارجی را ذکر کرده است، بلکه آنچه را امروز از تمدن عیلام میفهمیم؛ زبان و نوشتار، مذهب و قانون و هنر آن را شرح داده است. طبعا مطالب بسیار زیادی، هم به سبب منابع نامناسب و هم به دلیل مشکل عظیم زبانی آنان نامتیقن میماند.
والتر هینتس برای تاریخهای مربوط به تاریخ بینالنهرین به طور کلی از «تاریخ اعصار قدیم کمبریج» استفاده کرده است. تاریخهای مربوط به عیلام حاصل زحمات خود اوست. این تاریخها بر مبنای به اصطلاح «گاهشماری میانه» بنا شده است، اما به نظر میرسد شواهد حتیانی «گاهشماری کوتاه» را مرجع میشمارد، که در این صورت تاریخهایی که برای هزارههای سوم و دوم ق.م. داده شده باید در هر مورد 62 سال کاهش داده شود.