آک‍اس‍ی‍اه‍ای‌ ب‍وم‍ی‌ ای‍ران‌

این درخت با نام محلی گبر، یکی از گیاهان غالب درخت و درختچه‌های نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان است. این گیاه سالیانه مقدار زیادی سر شاخه و نیام تولید می‌کند که به وسیله دامهایی مانند بز، گاو و شتر مصرف می‌شود. بنابراین شناخت مواد مغذی و ارزش غذایی آن از اهمیت بالایی در نزد دامداران برخوردار است.

نتایج شناخت نقش عوامل اکولوژیک در انتشار و فراوانی این گونه نشان می دهد که دمای صفر از مهمترین عوامل اقلیمی محدود کننده در بخشهای غربی شمالی انتشار گونه سات و در ضمن بارندگی به عنوان یک عامل محدود کننده محسوب نمی شود.

آبرفتهای دانه درشت دوران چهارم، کنگلومرای بختیاری، سازند آغاجری از گروه فارس قابلیت استقرار جمعیت های این گونه را دارا می باشد. خاکهای مناطق رویش جمعیتهای گونه، فقیر از مواد آلی با بافتهای شنی تا لومی با زهکشی مناسب و جزو خاکهای معمولی و به ندرت شور می باشد و بالاخره میزان تراکم و سطح تاج در هکتار این گونه در رویشگاه های مختلف با هدایت الکتریکی محلول خاک همبستگی منفی بالایی دارد.

تحقیقات انجام شده بر روی سر شاخه و میوه این درخت در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان نشان می‌دهد که سر شاخه‌های جوان آن حاوی ۶/۱۶ درصد پروتئین خام، ۴/۲ درصد چربی خام، ۳/۱۸ درصد الیاف خام، ۸/۶ درصد خاکستر، ۷۲/۰ درصد کلسیم و ۲۱/۰ درصد فسفر است، همچنین با تحقیقات انجام شده در تغذیه سر شاخه‌های جوان و میوه این درخت بر روی بزهای بومی استان هرمزگان مشخص شد که قابلیت هضم ماده خشک، پروتئین خام، الیاف خام و عصاره عاری از ازت به ترتیب در سر شاخه‌های جوان یک ساله برابر ۷۱/۵۸، ۷۰/۵۰، ۹۱/۳۷، ۱۷/۷۸ درصد و در میوه آن برابر ۵۶/۶۴، ۴۷، ۲۹/۵۴ و ۸۵/۸۰ درصد است. به طور کلی براساس تحقیقات انجام شده می‌توان از سر شاخه‌های جوان یک ساله و میوه آکاسیا چتری به عنوان یک مکمل مناسب پروتئینی و حتی سایر مواد معدنی و ویتامینی در جیره روزانه انواع دامها استفاده نمود.

این گونه دارای چهار زیر گونه است و دو زیر گونه‌ی آن دارای دو واریته بوده و زیر گونه‌ی موجود در ایران تورتیلیس می‌باشد. فلور مناطق انتشار طبیعی گونه متعلق به 44 خانواده‌ی گیاهی است که خانواده‌های Ephedreaceae ،Chenopodiaceae ،Poaceae و گونه‌های Hamada salicornia ،Aristida adscensionis ،Ephedra foliata ،Stipa capensis در همه‌ی رویشگاههای گونه‌ی گبر حضور دارند.

گبر با داشتن دو نوع خار گوشواره‌ای بلند و صاف و همچنین کوتاه و خمیده(قلاب مانند)، نیام به طور کامل پیچ خورده و تاب خورده از چهار گونه‌ی دیگر قابل تفکیک است، همچنین تاج سرسخت و چتری آن که سبب اطلاق خارچتری به آن شده همگی سبب سهولت شناسایی این گونه می‌شود. تنها گونه‌ی شبیه به آن اما نه شباهتی که سبب گیچی و ابهام شود. Acacia campoptila، از جمهوری یمن می‌باشد.

 

توضیحات تکمیلی

نویسنده

م‍ح‍م‍د ح‍س‍ن‌ ام‍ت‍ح‍ان‍ی‌

محل نشر

یزد

ناشر

دانشگاه یزد

تاریخ نشر

1382

تعداد صفحه

190

تعداد جلد

یک جلد

فیپا

امتحانی، محمد حسن، آکاسیاهای بومی ایران، یزد، دانشگاه یزد، 1382، 190 صفحه

شابک

9645808219