مهمترین منابع فقه مالکی

مهمترین آثار فقهی مالکیان به ترتیب تاریخ دورۀ حیات مؤلفان در این جا فهرست شده اند. این فهرست به محقق کمک می دهد تا تغییرات و تحولاتی را دریابد که در فرآیند شکل گیری فقه اسلامی و بویژه فقه مالکی پدید آمده اند. اولین آثار در فقه اسلامی به مالک و شاگردان او منتسب است، هر چند در این آثار مطالبی غیرفقهی شامل مطالب اعتقادی، باورهای عامیانه و تعلیماتی در خصوص سنتهای رایج عربی دیده می شود. برای تهیه این کتابها می توانید از بخش فروش سایت آثار برتر درخواست کنید.

 

1.    مالک بن انس (93-179)، المُوَطّأ، قاهره، مؤسسة المختار، 2006م/1385ش؛


2.    سَحنون بن سعید (160-240)،  المُدَوّنَةُ الکُبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1994م.

این کتاب منبع آغازین فقه مالکی است. خلاصه این کتاب: عبدالله بن عبدالرحمن مشهور به ابن ابی زید قیروانی (310-386)، الرسالة الفقهیه، بیروت، دارالغرب الاسلامی 1986م؛ شرحهای  رساله قیروانی:

–       منوفی، علی بن محمد (857-939)، کفایة الطالب الربانی علی رسالة ابن ابی زید القیروانی، تحقیق احمد حمدی امام، قاهره، مکتبه المدنی، مکتبه الخانجی، 1987م؛

–       ابن مُهَنّا، احمد بن غُنَیم (؟-1120)، الفواکه الدوانی، بیروت، دارالمعرفه، [بی تا]؛

–       آبی ازهری، صالح عبدالسمیع، الثمرالدانی شرح رسالة ابن ابی زید القیروانی، [بی جا، بی نا، بی تا]؛


3.    عُتبی، محمد بن احمد (؟-255)، العُتبیه او المُستخرَجَه مِن الاسمَعَه. چاپ شده در ابن رشد، محمد بن احمد، البیان و التحصیل و الشرح و التوجیه و التعلیل فی مسائل المستخرجه؛


4.    قاضی عبدالوهاب، عبدالوهاب بن علی (362-422)، التلقین فی الفقه المالکی، تحقیق محمد ثالث سعید الغانی، بیروت، دارالفکر، 2000م؛


5.   ابن عبدالبَر، یوسف بن عبدالله (363-463)، الکافی فی فقه اهل المدینة المالکی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1407ق؛


6.    همو، الاستذکار: الجامع لمذاهب فقهاء الأمصار، تحقیق عبدالمعطی امین قلعجی، قاهره، دارالوعی، 1993م؛


7.    ابن رشد، محمد بن احمد (450-520)، المقدمات: مقدمات المُمَهّدات لبیان مَا اقتَضَته رسوم المدونة من الاحکام الشرعیات و التحصیلات المحکمات لأمهات مسائلها المشکلات، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1988م؛


8.    محمد بن احمد ابن رشد قرطبی (450-520)، البیان و التحصیل و الشرح و التوجیه و التعلیل فی مسائل المستخرجه، و ضمنه المستخرجه من الاسمعه المعروفه بالعُتبیه لمحمد بن احمد عتبی (255)، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1984-1985؛


9.    ابن حاجب، عثمان بن عمر (570-646)، جامع الأمهات، تحقیق عبدالرحمن الاخضر الاخضری، دمشق، بیروت، الیمامه، 2000م؛


10.  قراقی، احمد بن ادریس (626-684)، الذخیرة، تحقیق محمد الحجی، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1994م؛


11.  ابن عسکر، عبدالرحمن بن محمد (644-732)، ارشاد السالک الی اشرف المسالک فی فقه الامام مالک، تحقیق رضوان محمد رضوان، الشرک الافریقیه، [بی تا]؛


12.  ابن جزی، محمد بن احمد (693-741)، قوانین الاحکام الشرعیه و مسائل الفروع الفقهیة، قاهره، عالم الفکر؛ المکتبه الازهریه للتراث، 1406ق/1985م؛


13.  جندی، خلیل بن اسحاق (؟-776)، مختصر خلیل فی فقه امام الفقه دارالهجره، تحقیق طاهر احمد زاوی، بیروت، دارالمدارالاسلامی، 2004م؛

شرح های این کتاب:

–       مواق، محمد بن یوسف (؟-897)، التاج و الاکلیل لمختصر خلیل، بیروت، دارالفکر، 1398ق؛

–       حَطّاب، محمد بن محمد (902-952)، مَواهِب الجَلیل شرح مختصر خلیل، بیروت، دارالفکر، 1398ق؛

–       دَردیر، احمد بن محمد (1127-1201)، الشرح الکبیر، تحقیق محمد علیش، بیروت، دارالفکر،[بی تا]؛

–       محمد بن احمد دسوقی (؟-1230)، حاشیة الدسوقی علی الشرح الکبیر، تحقیق محمد علیش، بیروت، موسسه التاریخ العربی،1430ق؛

–       همو، الشرح الصغیر علی اقرب المسالک الی مذهب الامام المالک، بیروت، دار ابن حزم، 1434ق/2013م؛

احمد بن محمد صاوی (1175-1241)، بِلُغة السالک لاقرب المسالک الی مذهب الامام مالک، بیروت، دارالمعرفه، 1988م؛ ناظر به همین الشرح الصغیراست.

–       آبی ازهری، جواهرالاکلیل: شرح مختصر العلامه الشیخ خلیل فی مذهب الامام مالک، بیروت، مکتبه الثقافه، [بی تا]؛

–       عِلّیش، محمد (1299)، مَنح الجلیل: شرح علی مختصر سیدی خلیل، طرابلس، مکتبه النجاح، 1194ق؛

–       خرشی، محمد، من شرح المحقق الجهبذ الفاضل المدقق سیدی ابی عبدالله محمد الخرشی علی المختصر الجلیل للامام ابی الضیاء سیدی خلیل و بهامشه علی عدوی، مصر، مطبعه الامیریه، 1317ق.

–       داوید سانتیلانا، المختصر را به زبان ایتالیایی در دو جلد ترجمه کرده است.


14.  قروی، محمدعربی، الخلاصة الفقهیة علی مذهب الساده المالکیة، قاهره، دارالحدیث، 2005م؛


15.  زحیلی، وهبه (1932- 2015م)، الفقه المالکی المیسر، دمشق، دارالکلم الطیب،2000م؛