ق‍وم‍ه‍ای‌ ک‍ه‍ن‌ در آس‍ی‍ای‌ م‍رک‍زی‌ و ف‍لات‌ ای‍ران‌

لولوبیان ناحیه‌ای را که در سراسر جاده‌ قدیم قرار دارد و اکنون هم از بغداد و کرمانشاه به همدان و تهران می‌رود اشغال کردند. یکی از چند مدخل طبیعی به سوی نجد ایران مورد استفاده‌ جاده‌ مزبور است، و آن چند هزار سال پیش وجود داشته است. از گستره‌ قلمروی پادشاهان لولوبی آگاهی چندانی در دست نیست اما همینقدر می‌داینم که اتحادیه‌ ایشان در سده ۲۲ پیش از میلاد سرزمین‌های وسیعی را در اختیار خود داشت. چنان که آنوبانی نی، پادشاه لولوبیان، از دریای پایین (خلیج فارس) و دریای بالا (ارومیه یا وان) به عنوان حدود سرزمین زیر فرمانروایی خود یاد کرده است. و در این که عنصر لولوبی در این ماطق دارای قدرت بوده، شکی نیست.
فلات ایران از قدیمی‌ترین کانون‌های تمدنی دوران باستان در آسیا است و از این نظر در دانش باستان‌شناسی جایگاه مهمی دارد. تاریخ اسکان در فلات ایران از دوره نوسنگی تا مهاجرت آریاییان چندان روشن نیست اما شواهد روشنی در دست است که سرزمین ایران در دیرباز مسکون بوده است. کانونهای قدیمی سکونت در کنار چشمه‌ها و رودخانه‌ها یا به طور کلی در مجاورت کوه‌های زاگرس و البرز به وجود آمده‌اند. مهم‌ترین این کانون‌های باستانی تپه سیلک کاشان، تپه حصار دامغان، ترنگ تپه گرگان، تپه حسنلو در آذربایجان، تپه مارلیک در رودبار و شوش در خوزستان می‌باشد. در کاوش‌های باستان شناسی در این کانون‌ها آثاری به دست آمده‌اند که قدمت برخی از آنها به هزاره پنجم پیش از میلاد میرسد.