عاشورا شناسی درصدد شناخت جامعی از هدف قیام امام‌حسین (ع) است و در پی پاسخ به این پرسش که هدف آن حضرت در هجرت از مدینه به مکه، و از آنجا به کوفه چه بود: پرهیز از بیعت با یزید، یا تشکیل حکومت، یا استقبال از شهادت و یا چیزهایی دیگر؟
محمد اسفندیاری، از پژوهشگران ممتاز حوزۀ علمیه قم، بر پایۀ این پژوهش تاریخی به هفت نظریه موجود در متون عاشورایی دربارۀ هدف از این قیام رسیده است: ۱. امتناع از بیعت (دفاع)، ۲. حکومت ـ شهادت، ۳. شهادت عرفانی، ۴. شهادت تکلیفی، ۵. شهادت فدیه‌ای، ۶. شهادت سیاسی و ۷. تشکیل حکومت.
مؤلف در پارۀ اول کتاب در پی تبیین و سنجش این نظریات و تحریر محل نزاع برآمده است. در پارۀ دوم نویسنده عهده‌دار اثبات این موضوع است که رفتن امام حسین(ع) به طرف کوفه، اگرچه به قصد تشکیل حکومت، انتخابی درست بود، اما هدف اصلی نبود. پارۀ سوم کتاب به بررسی دیدگاه بزرگان شیعه دربارۀ هدف امام حسین(ع) اختصاص یافته است و سپس نظر خودش را بیان می‌کند. با خواندن این کتاب از مراجعه به بسیاری از آثار قدیم و جدید در قلمرو عاشورا شناسی می‌توان بی‌نیاز شد.
