موضوع کتاب ” جستارهایی درباره مناسبات شهر و شهرنشینی در دوره سلجوقیان“، بررسی شهرنشینی و اوضاع اجتماعی شهرها در دوره سلجوقی است. در “جستارهایی درباره مناسبات شهر و شهرنشینی در دوره سلجوقیان” توجه به رونق شهرنشینی در دوره سلجوقی به شناخت الگوشناسی شهر ایرانی در این دوره پرداخته شده و مناسبات اقتصادی اجتماعی شهرها در دوره مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. دوره سلجوقی در تاریخ ایران همچون حلقه واسطی است که میراث شهرنشینی و شهرگرایی دورة تمدن اسلامی را در خود پروراند و به مراحل بالاتری رساند و از سوی دیگر به دنبال ورود مغولان به سرزمین ایران و جوامع اسلامی دیگر، مسیر تکاملی تجربه شهرنشینی ایرانی اسلامی دچار گسست شد. تمدن اسلامی در قرون چهارم و پنجم هجری قمری (11 و 10 م.) در مرحله شکوفایی و تحقق ابعاد اجتماعی ویژه خود در سرزمین‌های مرکزی اسلامی قرار داشت، سپس در قرن پنجم به‌ویژه قرن ششم هجری قمری (12 و 11 م.) مرحله زوال و نشیب در تمدن اسلامی ظاهر گشت.
از جمله عناوین مباحث مندرج در کتاب، می‌توان به این موارد اشاره کرد: پیشینه‌شناسی و تحلیل الگوی شهر ایرانی اسلامی؛ شهر سلجوقی: تکامل؛ شکل‌یابی و هویت‌یابی؛ شکل‌شناسی شهر دوره سلجوقی؛ وضعیت تولید کالا و وضعیت مبادله و توزیع در شهرها. مولف “جستارهایی درباره مناسبات شهر و شهرنشینی در دوره سلجوقیان” با در نظر داشتن این مهم، سیر تحول شهر و شهرنشینی در تاریخ ایران، به سراغ مناسبات شهری این عصر رفته است و با تمرکز بر اقتصاد شهری و کارکردهای معیشتی شهر در دوران میانه، مناسبات اقتصادی شهر عهد سلجوقی را با دیگر نظام های تولیدی این عهد بررسی و تحلیل کرده است. منظور از فعالیت‌های اقتصاد شهری دو نوع فعالیت ضروری است که برای آماده‌ه‌سازی و تأمین مایحتاج ضروری زندگی انسان ها صورت می‌گیرد: تولید “کالا”، “مبادله” و “توزیع” آن.
شکل فعالیت اقتصادی که به تولید کالا اختصاص دارد، تولید پیشه‌وری بود و شکل فعالیت اقتصادی که در قالب مبادله و توزیع کالاهای تولیدی جامعه عمل می‌شد با عنوان تجارت یا بازار شناخته می‌شد. برخی از مباحث محوری در این کتاب روند “تولید کالا” و نیز “مبادله و توزیع” در شهرهای دورة سلجوقیان را مورد بررسی قرار می‌دهد.