نویسنده: جلال توكليان
كيان، سال پنجم، شماره ۲۷، مهر و آبان ۷۴
فیپا:
توكليان، جلال؛ ” انديشه سياسي شيخ فضل الله نوري”، كيان، سال پنجم، شماره ۲۷، مهر و آبان ۷۴، صفحه ۲۲-۳۲.
اندیشه سیاسی شیخ فضل الله نوری در دوره مشروطیت، یکی از بحث انگیزترین مقولاتی است که پژوهشگران تاریخ معاصر را به خود مشغول می کند. پیچیدگی ها و تناقضاتی که در رفتار سیاسی شیخ فضل الله نوری دیده می شود، به تنهایی حکایت از پیچیدگی جنبشی دارد که آرمانهایش فراتر از زمان خود و چالش هایش عمیق تر از ظرفیت های نیروهای عمل کننده اش بود. درست از این روست که شناخت و ارزیابی ابعاد مختلف مشروطه و پیشقراولان فکری و سیاسی آن می تواند تجربه گرانبهایی برای نسل حاضر به ارمغان آورد. قضاوت درباره اندیشه های شیخ فقل الله نوری هرچه باشد، این حقیقت را نمی تواند مخدوش کند که او یکی از شخصیت های کم نظیر جنبش مشروطه است که بیش از هرچیز به سرنوشت دیانت و استقلال کشور می اندیشد و در این راه از قربانی کردن جانش نیز دریغ نمی کند.