از میراث عرفانی ابوسعید ابوالخیر
چشيدن طعم وقت، به زبان فارسى، روايتى كهن و نويافته از «مقامات ابوسعيد ابوالخير» است كه تصور همگان تا كنون بر آن بود كه بر اثر حوادث روزگار، اجزاى آن از ميان رفته است. این کتاب يكى از غنايم روزگار و از مهم‌ترين اسناد ادبى و عرفانى زبان فارسى است؛ گنجينه‌اى از اقوال ابوسعيد و حكايات مربوط به زندگى او و نيز داستان‌هايى كه ابوسعيد، در مجالس خويش نقل مى‌كرده است.
عناوين دربرگيرنده مطالب كتاب، به اين صورت چينش شده است:
مقدمات پژوهش؛
ذكر شيخ ابوسعيد ابوالخير(رحمةالله‌عليه)؛
نسخه‌بدل‌ها؛
رباعيات شيخ ابوسعيد(قدس‌سره)؛
تعليقات متن؛
نمايه.
مقايسه اين كتاب، با «حالات و سخنان» و «اسرار التوحيد» نشان مى‌دهد كه نسخه اصلی «مقامات ابوسعيد»، با همه اشتراكى كه در مباحث با آن دو كتاب داشته، تدوين ديگرى داشته و اگر اين سه كتاب را با يك‌ديگر بسنجيم، مى‌بينيم كه وجوه اشتراكى دارند و وجوه افتراقى.
هر سه كتاب، زبان فصيح و شسته و روان و شيرين دارد؛ زبان قرن پنجم و ششم با واژگانى مشترك و ساختارهاى نحوى مشابه، اما هر يك از مؤلفان سبک و سليقه خاص خود را نيز دارا است و در «مقامات ابوسعيد»، واژگان و تعبيراتى ديده مى‌شود كه در آن دو وجود ندارد و هر يك از آن دو كتاب نيز نسبت به ديگرى، همين ويژگى را داراست.
به نظر شفيعى كدكنى قدر مسلم اين است كه متن موجود، متن كامل نيست، زيرا هيچ‌گونه تدوين و تبويبى در آن به چشم نمى‌خورد؛ نه تنها خطبه كاتب غايب است كه نام و نشان مؤلف و اشاراتى كه هر مؤلف به زمان و مكان خود دارد، در اين متن موجود به چشم نمى‌خورد و اينها همه، دليل اين است كه متن موجود با متن اصلى فاصله دارد.
اين كتاب، ابياتى را، بر مجموعه ابيات بازمانده از مجالس ابوسعيد مى‌افزايد كه هر كدام از آن ابيات، ارزشى ويژه دارد.
