در این اثر، ابتدا دورنمایی اجمالی از «قاعده الزام» و پیشینه، اهمیت و کاربرد آن در فقه و حقوق اسلامی صورت گرفته، سپس ابعاد این قاعده فقهی و حقوقی، سیر تاریخی قواعد فقهی و ماهیت قاعده الزام و مفهوم لغوی و اصطلاحی آن بیان شده است. آنگاه حسن آقا نظری به ویژگی‌ها و مبانی فقهی قاعده الزام پرداخته و مفاد و نص قاعده الزام و مجرای این قاعده در فقه و حقوق را بررسی نموده است. در ادامه، وی به مستندات قاعده الزام از قرآن، روایات، اجماع، سیره متشرعه و سیره عقلا در این زمینه اشاره کرده و برخی از روایات در این موضوع را تحلیل نموده و ارتباط قاعده الزام با برخی قواعد دیگر مانند قاعده اقرار، قاعده مقاصد نوعیه و قاعده امضا، التزام یا لزوم را بررسی کرده است. در پایان به صورت تطبیقی مفاد قاعده الزام را در فقه و حقوق با یکدیگر مقایسه کرده و کاربردهای این قاعده در موضوعات مختلف فقهی و حقوقی را بیان نموده است.
