کتاب تاریخ و عقاید ماتریدیه به معرفی کامل یکی از مذاهب پرطرفدار عقیدتی در طول تاریخ و نیز در میان مسلمانان معاصر میپردازد. ماتریدیه، اصلیترین مذهب کلامی اهل سنت در شمال و شرق جهان اسلام به شمار میرود. در حال حاضر نیز بخش وسیعی از مسلمانان اهل سنت از هند و افغانستان تا ماوراءالنهر و ترکیه از جمله پیروان این فرقه محسوب میشوند. نویسنده این کتاب از حوزه جغرافیایی پیروان ماتریدیه برخاسته و در حوزه علمیه قم تحصیل کرده است.
ماتریدیان در فقه پیرو ابوحنیفه و در کلام و عقاید پیرو ابومنصور ماتریدیاند که امروزه تقریبا نیمی از جماعت اهل سنت و جماعت را در بر میگیرند.
هدف نگارنده در این تحقیق صرفا معطوف به معرفی ماتریدیان و اندیشههای آنان بوده و از اینروی، جز در مواردی بسیار اندک، آنهم به صورتی بسیار کوتاه و مختصر نقدی صورت نگرفته است. اساسا بنای نویسنده این بوده که با نگاه تقریبی به مسئله بنگرد و بر پذیرش ماتریدیه بهمنزله یک مکتب اسلامی هزار ساله در کنار دیگر مکاتب جهان اسلام تأکید داشته است، که این امر لزوما به مفهوم پذیرش دیدگاه و عقاید ماتریدیان نیست.
سید لطف الله جلالی در بخش اول از اطلاعات و تحقیقات مادلونگ و شمس سلفی بهره برده و علل گسترش و قلمرو جغرافیایی ماتریدیان و شخصیتهای معروف آنها را معرفی کرده است. در بخش دوم اندیشه های کلامی ماتریدیه راجع به ایمان، خداشناسی، توحید، اسماء و صفات الهی، خلق اعمال، نبوت، امامت و خلافت و معاد بررسی شده است و در بخش سوم نیز تطبیق و مقایسه ای اجمالی میان اندیشه ها و آراء ماتریدیه و اشاعره و معتزله و امامیه صورت گرفته است.