نتایج جستجو:
جمشید مظاهری اصفهان را عاشقانه فهمید
سخن از مردی است که در موطن خویش ماند، بسیار خواند، بی هیچ پیرایه و حاشیه و ادعا، آیینهوار درس گفت، به کتاب و خواهندگان علم دل سپرد و سر خویش بگرفت و راه خود را رفت؛ دم مسیحاییاش زندهکنندۀ محافل علمی و دانشگاهی شهر بود و دانش و عشق سرشتیاش همچون خون تازه در شاهرگ خستۀ شهری کهن دوید که در مواجهه با دنیای مدرن در حال دگرگونشدن بود.
بیشتر بخوانیدگورنگاریهای مهدی تمیزی
“گورنگاریهای مهدی تمیزی” عنوان دو مجموعه عکس است که یکی به “ری و تهران” و دیگری به “تخت فولاد” اختصاص دارد. این دو مجموعه که از سوی نشر اسپانه و با همکاری مؤسسهٔ ایکوموس ایران منتشر شده است، در قالب کارت پستالهایی چهارده قطعهای است. ایدۀ اصلی این بوده که همانگونه که سنگ آرامگاهها در گسترهٔ گورستانها پراکنده و بدون اتصال به یکدیگر هستند، تصاویر سنگ آرامگاههای این دو مجموعه نیز جداجدا و بدون شیرازه باشد. به نوعی، هر کارت تصویری در بستهٔ خود، به مثابه یک سنگ آرامگاه در بستر گورستان است. سنگ آرامگاههایی که در این دو مجموعه تماشا میکنید، بخش کوچکی از پروژهٔ پژوهشی عکاسی است، که از سال ۱۳۸۰ تا کنون توسط مهدی تمیزی در حال انجام است. این دو مجموعه به مناسبت ۲۰ سالگی آغاز این پروژه منتشر شده است.
مجموعهٔ “ری و تهران” شامل ۱۴ قطعه از سنگ آرامگاههای گورستانهای تاریخی در ری و تهران است: گورستانهای ابن بابویه، امامزاده عبدالله، امامزاده اسماعیل (بازار)، ظهیرالدوله، دولاب (مسیحیها) و بهشتیه (یهودیها). تاریخ سنگ آرامگاههای این مجموعه، از سال ۱۲۶۹ تا سال ۱۳۵۶ خورشیدی است که بین سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۴ خورشیدی عکاسی شدهاند.
مجموعهٔ “تخت فولاد” نیز شامل ۱۴ قطعه از سنگ آرامگاههای گورستان تاریخی تخت فولاد در اصفهان است. تاریخ سنگ آرامگاههای این مجموعه از دورهٔ صفوی تا سال ۱۳۳۹ خورشیدی است که بین سال های ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۱ خورشیدی عکاسی شدهاند.
دوره مهارتافزایی در حوزه مطالعات اسلامی
نکته جالب توجه این است که همهی مدرسان این دوره از بین زنان پژوهشگر انتخاب شده اند. به نظر میرسد برای اصلاح فضای نوعاً جنسیت زده و مردانهی دورهها و نشست های علمی در حوزهی علوم انسانی به ویژه مطالعات دینی و اسلامی و تغییر رویهی غلط نادیده انگاشتن زنان پژوهشگر و صاحبنظر در حوزههای مذکورچنین اقدامات نمادینی مفید و موثر باشد.
برای اطلاعات بیشتر https://inekas.org/madar کلیک کنید.
کدام لاله در رهگذار باد است؟
نقدی بر کتاب در رهگذار باد و نگهبان لاله نوشته مصطفی ملکیان
نویسنده: امیر صائمی
وقتی در پی درخواست دوستان فصلنامه نقد کتاب؛ اخلاق، علوم تربیتی و روانشناسی پذیرفتم تا درباره یکی از کتابهای تازه منتشر شده نقدی بنویسم، با اشتیاق تصمیم گرفتم نقد خود را به کتاب تازه و مهم استاد مصطفی ملکیان، در رهگذار باد و نگهبان لاله، اختصاص دهم. جدای از اهمیت و ارزش کتاب و آرای ملکیان، اشتیاق من به نوشتن نقدی بر کتاب ملکیان هم به این دلیل بود که تردیدی نداشتم ملکیان، برخلاف بسیار دیگرانی که انتقاد را برنمی تابند، عالمانه از نقد استقبال میکند؛ و فضای فلسفی ایران، به باور من، بی اندازه نیازمند نوشتههای انتقادی آکادمیک است. با اینکه سیره ملکیان را نیک میدانستم، وقتی ایده نوشتن این نقد را با خود وی در میان نهادم، انصافا ً من را بسیار تشویق کرد تا این نقد را بنویسم و با این کار در گسترش سنت گفت وگوی انتقادی گامی بردارم. از این نظر قدردان اویم. گشودگی به نقد و عاشق آرای خویش نبودن از جمله سیره های مثال زدنی ملکیان است که برای من و دیگران آموزنده است. دیگر دلیل اشتیاقم برای نگاشتن این نوشته این بود که این فرصت را برای من فراهم میکرد تا به شیوه روشنی اختلاف نظرهایم را با مصطفی ملکیان، که سالها است سعادت آشنایی با او را دارم، و بسیار حقشناس اویم، بیان کنم. بیشتر بخوانید
افسانه اسکندر
افسانه اسکندر: گزارشی از دست رفته به زبان پارسی میانه در جستوجوی مسیری است که “اسکندر گجسته”ی ادبیات زرتشتی باستانی پیمود تا به “اسکندر پهلوان” در ادبیات پارسی نو تبدیل شود. این مسیر، بر متنی سریانی استوار شده که گویا منبع اصلی گزارش عربی شناختهشده در بارهی “ذوالقرنین” هم به شمار میرود. “افسانهی اسکندر” کوشیده با ارزیابی متنهای سریانی و یونانی و نگاهی به امکانات زبان پارسی میانه، این انتقال فرهنگی را برجستهتر کند؛ ولی در این میانه، پیشنهادهای زبانشناسانه و اسطورهشناسانهای هم داده شده است که میتوانند برای مخاطبان خاص این رشتههای پژوهشی جالب خاطر باشند.
برای خرید کتاب اینجا را کلیک کنید.
غلطهای مصطلحی که غلط نیستند!
علیاشرف صادقی، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی میگوید: کلمات بسیاری وجود دارد که سعدی و حافظ و مولوی به صورت دیگری به کار بردهاند و امروزه در نتیجه تحول زبانی به صورت دیگری به کار میرود و ما نمیتوانیم تلفظهای امروز را به زور به تلفظهای قرن هفتم برگردانیم، اصلا نمیشود زیرا عامه مردم اینطور تلفظ میکنند. عدهای آمدند و آنها را غلطهای مصطلح خواندند. اگر منظور این است که تلفظ قدیمیتر صحیح است و تلفظ جدیدتر غلط پس ما نرم و برف را هم باید بگوییم تلفظ جدیدتر است و غلط. اما اینطور نیست زیرا آنها جا افتادهاند و تلفظ قدیمی از بین رفته است.
بیشتر بخوانید
جنسیت و نقش پردازیهای جنسی در قرآن
جنسیت و نقش پردازیهای جنسی در قرآن با تمرکز بر پیشینۀ باستانی و اساطیری تمدن بین النهرین و مناطق مختلف زیست اقوام سامی به تحلیل کهن الگوهایی ( archetypes) میپردازد که در قرآن به گونهای بازتاب یافتهاند. بن مایههای اسطوره هایی دربارۀ اجرام و پدیدههای طبیعی مانند زمین (مادر/زن)، آسمان (پدر/مرد)، خورشید (مؤنث)، ماه (مذکر)، باران (در حکم منی مرد)، کوه (در حکم آلت تناسلی مرد)، نجم ثاقب (حاصل ازدواج ماه با خورشید) در آیات مختلف قرآن تکرار شدهاند. زهرا محققیان برای فهم بهتر این کهن الگوها مجبور بوده است به نظریه های کارل یونگ، فیلسوف و روانشناس سوئیسی (متوفی1961)، مسلط باشد و خواننده را هم با این مفاهیم و تاریخ تحول آنها آشنا کند. از این رو، بخش عمده ای از کتاب به بررسی کهن الگوها و نظریههای یونگ اختصاص یافته است. پنج کهن الگوی اصلی یونگ عبارتند از مادر، پدر، آنیما، آنیموس و جفتهای متضاد.
در قرآن، زمین، آسمان، ماه، و خورشید، ستارگان، کوه، و باران نماد امور مقدساند و نشانهای بر قدرت و برتری الله. آنها به اجرای اهداف الهی در جهان طبیعت کمک میکنند. در عین حال، همۀ اینها خصلتهای کهن الگویی دارند و از روان جمعی مردم در عصر پیامبر خبر میدهند.
در بخش سوم کتاب، مؤلف به ظهور کهن الگوها در لابلای آیات قرآن و اشاره به عشق ورزیها و تخیلات شهوانی نمادین برآمده از آنها اشاره و روابط عاطفی و جنسی مردان پرهیزکار و حوریان بهشتی را تحلیل میکند. سپس مؤلف به تحلیل عملکرد قرآن در مواجهه با بن مایههای اسطورهای جنسی و جنسیتی میپردازد. مؤلف با این که ادعا میکند بنا دارد خوانشی و تفسیری زنانه از این آیات ارائه دهد، اما در سراسر کتاب تفاوت نگاه تفسیری مردانه و نگاه تفسیری زنانه از آیات بر خواننده روشن نمیشود. با این که مؤلف کتاب، در بخشهایی از فصل سوم، از بافت تحلیل ادبی متن و نگاه تاریخی-پدیدارشناسانه به بافت کلامی گاهی تغییر جهت داد ه است، با این همه کوشش بسیار او ستودنی است و کتاب را بسیار خواندنی کرده است.
جمع آوری قرآن
جان برتن از محققانی است که مانند آیتالله خویی، از مراجع معاصر شیعه، ولی با روشی کاملا متفاوت، معتقد است قرآن نه در زمان عثمان بلکه در زمان خود پیامبر جمعآوری و تدوین و نهایی شد. ترجمۀ کار او بتازگی در انتشارات دانشگاه مفید قم انجام شده است. باید در نظر داشت که با توجه به روش تاریخگذاری جدید با آزمایش کربن 14 و کشف مصحف صنعا، و تحلیلهایی دربارۀ آن، فرضیه برتن هنوز میتواند درست باشد.
برتن معتقد بود باور به وجود مصاحفِ صحابه (مثل ابن مسعود) و اهمیت دادن به قرائات مختلف پیش و پس از مصحف عثمان برای این بود که در واقع تلقین کنند عثمان حذف یا تغییری در آیات انجام دادهاست. اما برتن مصحف عثمانی را عین نسخه پیامبر میداند. او همچنین باور دارد مسئله نسخ که در قرآن تصریح شدهاست، نسخِ قوانین و احکام انبیا پیشین است نه نسخ آیات خود قرآن در قرآن. به نظر او تغییراتی که در قرآن و احادیث شاهد آن هستیم عمدتا در آیاتالاحکام و با انگیزه سیاسی، کلامی، فقهی بودهاست. دیدگاهی که باز هم نزدیک به دیدگاه مرحوم خویی و دیدگاه اخیرِ محمد هادی معرفت است. گفتنی است دیدگاه برتن و موافقان او در سه دهه گذشته مخالفان جدی هم داشته است. لازمۀ سخن برتن، خویی و دیگران این است که پیامبر سواد خواندن و نوشتن داشته باشد و از این مهارتها استفاده هم کرده باشد. در بین متکلمان مسلمان مشهور شده است که پیامبر امّی بود، به معنای استفاده نکردن از این مهارتها. اما محققانی امّی را به معنای پیامبری از اقوام عرب دانستهاند که تا پیش از ظهور اسلام از کتابی برخوردار نبودند و اکنون با ظهور قرآن کتابی به لسان عربی مبین به دست پیامبری از قبایل خودشان (اُمّی) پیدا کرده اند.
کتاب جمع آوری قرآن مشتمل بر دو بخش و هر بخش دارای پنج فصل است. برتن در بخش اول به مسئله نسخ در قرآن میپردازد و از این مسئله به تفصیل بحث میکند که آیا قرآن سنت را میتواند نسخ کند و بالعکس. او دیدگاههای شافعی و مخالفانش را در این باره به طور مشروح بیان میکند. برتن در بخش دوم کتاب، ابتدا روایات جمع آوری قرآن در عهد ابوبکر و عثمان را مطرح و در ادامه آنها را تجزیه و تحلیل کرده است. برتن معتقد است قرآنی که امروزه در دستان ماست، در عصر پیامبر(ص) و توسط خود آن حضرت گردآوری شده بود. مسئله نسخ و مصاحف صحابه، و علل حذف نقش پیامبر (ص) از عرصه جمع آوری قرآن از دیگر مباحث کتاباند. به نظر او موضوعات نسخ تلاوت و حکم، نسخ تلاوت و بقای حکم و اختلاف قرائات مصاحف صحابه فاقد واقعیت خارجی بوده و ساخته اذهان فقیهانی است که در مناظرات خود با دیگر فقیهان سعی کردند با تمسک به آنها آن دسته از احکام فقهی خود را که مستند آنها در نصوص مصحف فعلی وجود نداشت، مستند به قرآن کنند.
قرآن های کوفی در ایران و دیگر پاره های آن در جهان
دستنویسهای قرآنی به خط حجازی و کوفی کهنترین اسناد برجا مانده از میراث اسلامی به شمار میآیند. این کتاب تلاشی است برای توجه دادن پژوهشگران به مهمترین عناصر تاریخی، ادبی، هنری، و قرآن شناختی حدود سیصد نسخۀ قرآنی کهن (از قرن اول تا قرن پنجم). در میان این نسخه ها، مُصحف مشهد از اهمیت فراوانی برخوردار است و تا کنون هیچ پژوهشی بر روی آن از حیث خط، اصالت سندی، و ترتیب سوره ها و مقدار آنها انجام نشده است. در این کتاب یک فصل به بررسی مصحف مشهد اختصاص یافته است.
از آنجا که بسیاری از نسخههای کوفی در ایران و جهان، طی قرون گذشته، پاره پاره شده و تکههای مختلف آن در صورت سالم ماندن، اکنون در جاهای مختلف نگهداری میشوند، مؤلف کوشیده است تمام پارههای مشابه یا متعلق به هر نسخه را در ایران و جهان شناسایی کرده، در کنار هم دراورد. آنگاه افزون بر معرفی ظاهری نسخه، به جزییاتی درباب نوع و ویژگیهای خط کوفی، ویژگیهای تزئینی و تذهیبهای آن، اطلاعاتی از زندگی کاتب یا واقف، اطلاعات تاریخی دربارۀ نسخه و محیط کتابت آن، شیوۀ نقطه گذاری و اعراب گذاری آیات، رسم یا املای قرآنی بهکار رفته، وقرائتهای رسمی (سَبعه و عَشَره)، شاذّ، و گاه ناشناخته در آن، پرداخته است.
با شناسایی و تحلیل نسخههایی کهن از قرآن در کتابخانههای آستان قدس رضوی، ملی ایران، دانشگاه تهران، مجلس شورای اسلامی، آیة الله مرعشی، و آیة الله گلپایگانی، و موزههای آستانه قم، ملی ایران، ملی پارس، ملی کاشان، ملی ملک، چهلستون اصفهان، رضا عباسی، و حرم امام علی (ع)، و دیگر پارههای آنها در مراکز خارج از ایران، چون کتابخانههای کنگره، بریتانیا، چِستربیتی، بادلیان، واتیکان، لایدن، گوتا، توبینگن، ملی فرانسه، ملی روسیه، ملی اتریش، سلطنتی دانمارک، دولتی برلین، و موزههای توپقاپی، هنرهای ترک و اسلام، لاهور، باردو، لووْر، بریتانیا، اشمولین، متروپلیتن، فِریِر و ساکْلر، هنر دیترویت، هنر والترز، هنر شیکاگو، هنر کلیوند، هنر لسآنجلس، هنر هاروارد، هنر اسلامی قطر، و هنر اسلامی تونس، مجموعۀ شخصی ناصر خلیلی، و خانههای حراج ساتبیز، کریستیز و بُنهامز، و جز آن، گوشههایی از سیر تحول کتابت قرآن کریم در سدههای نخست را در این کتاب میتوان یافت.