نتایج جستجو:


سیری در سپهر جان: مقالات و مقولاتی در معنویت

book-preview

 

 

سیری در سپهر جان مجموعه مقالاتی در باب زندگی معنوی است. وقتی فیلسوفان سکولار مخاطبان خود را به معنویت دعوت می‌کنند مرادشان از این راه و روش چیست؟ پاسخ 9 نویسنده مشهور جهان به این سؤال را در این مقالات ببینید. وجه همۀ آنها دعوت به فرارَوی به سوی عالم بالاست که چیزی جز فرارَوی به سوی عالم درون نیست.

سه مقاله از آلدوس هاکسلی، فیلسوف و روانشناس انگلیسی است. هاکسلی کسی است که برای آزمودن مشابهت تجربه‌های معنوی ناشی از عبادت و زهدورزی و تجربه‌های ناشی از مصرف مواد مخدر حاضر شد به آزمایشی در مصرف این مواد تن دهد. نتیجۀ آزمایش کور شدن هاکسلی بود ولی بیان مشابهتها و تفاوتها تجربه ای گرانقدر و باارزش است که باید در آثار او خواند. مقالات او در این کتاب عبارتند از: خودشناسی؛ سکوت؛ و بت‌پرستی.

دیگر عناوین مقالات این کتاب بدین شرح است: “در باب ایمان و عقل و ساحت‌های متمایز آن، جان لاک”، “انفسی بودن حقیقت است، سُورن کِرگگور”، “ادله کرگگور بر ضد استدلال آفاقی در دین، رابرت مِری هیو آدامز”، “اهمیت دینی پسا تجددگرایی، هیوستون اسمیت”، “پیام ادیان: نقب زدن به عالم معنا، رابرت ام. می”، “پولس قدیس را جدّی بگیریم :گناه به منزله مقوله معرفت‌شناختی، مرالد وستفال”، “فقر، رِنِه گنون”، “حکمت خالده، فریتیوف شُووان”.

وجه مشترک همۀ مقالات در پیشگام بودن موضوع بحث آنها به زبان فارسی در دورۀ خود هستند. تا قبل از این ترجمه ها هیچ اثری به زبان فارسی در هر یک از این موضوعات وجود نداشت و باید همت و شناخت مترجم را ستود.

تنوع دین در روزگار ما: دیداری دوباره با ویلیام جیمز

book-preview

 

 

صد و اندی سال بعد از انتشار تنوع تجارب دینی (The Varieties of Religious Experience) در سال 1902 توسط ویلیام جیمز، فیلسوف و روانشناس آمریکائی، چارلز تیلور (Charles Taylor) در این کتاب به دیدار او رفته است و سعی می‌کند اوضاع و احوال دین را در شروع قرن بیست و یکم توضیح دهد (کتاب تیلور در 2002 منتشر شده است). او از میان همه مطالب جیمز فقط بر چند نکته اساسی تأکید کرده است؛ دین امری است فردی و روانشناختی و به قلمرو معرفتی و عقیدتی آدمی ربطی ندارد؛ دین امری است متعلق به ساحت احساسی، عاطفی، و هیجانی، گونه‌ای حال (به جای تجربه به کار می‌برد) است، حالِ دوبار زنده شدن. اما مراد از دو بار زنده شدن را باید در متن کتاب جستجو کرد.

با این مبنا که دین و معلومات دینی از سنخ معرفت نیستند پاسخ این دو سؤال آسانتر می‌نُماید. آیا دینداران به لحاظ اخلاقی خطاکارند، اگر نتوانند برای اعتقادات خود قرائن و شواهد کافی بیاورند؟ ما چه شده‌ایم و باید بکوشیم تا چه شویم؟ پاسخ جیمز و تیلور چیست؟ تیلور یک یک مواضع جیمز را بررسی کرده و بسیاری را می‌پذیرد و در عین حال تقریری نو از آنها به دست می‌دهد. برخی از نتایج شگفت از بررسیهای تیلور عبارتند از: مؤمنان و بی‌ایمانان در مواضع خود کمابیش دستخوش دوسوگرایی و تزلزل و دو دلی هستند. هم ایمانِ مؤمنان تُرد و شکننده شده است و هم بی‌ایمانی مخالفانشان؛ شمار کسانی که خود را بی‌اعتقاد به خدا یا لاادری یا حتی بی‌دین می‌دانند افزایش یافته است؛ در میان کسانی که هنوز در محدودۀ ادیان تاریخی مانده‌اند فاصله میان عقیده و عمل بیشتر شده است؛ بسیاری از ادای تکالیف دینی تن می‌زنند و در عین حال خود را متعلق به یک دین و مذهب یا معتقد به خدا می‌دانند؛ تلفیق ادیان و مذاهب مختلف هم باب روز شده است.

در پیشگفتار کتاب، مصطفی ملکیان مهمترین ادعاهای ویلیام جیمز را ابتدا صورتبندی می‌کند و بعد در هر قسمت نقدها و نکته‌های تیلور را باز می‌گوید. پیشگفتار طولانی شده است ولی به گونه‌ای است که شاید خواننده با خواندن پیشگفتار از اصل کتاب تا حدود زیادی بی‌نیاز می‌شود و به مهمترین ادعاهای ویلیام جیمز در تنوع تجارب دینی هم دست پیدا می‌کند. البته اگر خواننده از یک سو با قدرت بیان تحلیلی و از سوی دیگر با واژه‌گزینی‌ها و رسم‌الخط خاص ملکیان خو گرفته باشد و او را از خواندن بازنداشته باشد.

این کتاب به مهندس امین الله حاجی رسولیها هدیه شده است ولی هیچ توضیحی درباره این فرد نیامده تا خواننده علت علاقه ملکیان را به او بداند.

شوهر آهو خانم

book-preview

 

 

داستان در سال ۱۳۱۳ در کرمانشاه رخ می‌دهد. آهوخانم زنی زحمتکش، بردبار و بزرگوار است. آدم‌ها و ماجراها پیرامون آهوخانم شکل می‌گیرند و او آن‌چنان بر تمامی داستان تأثیر می‌گذارد که حتی در صحنه‌هایی که حضور ندارد، وجودش محسوس است. شوهرش، سید میران سرابی، نانوا و رئیس صنف نانوایان کرمانشاه، پشت ترازوی مغازه‌اش نشسته است که زن زیبارویی وارد می‌شود. زنی به‌نام هما که پس از چهار سال زندگی به دلیل ستم‌های شوهرش، مهرش را حلال و جانش را آزاد کرده است.

علی محمد افغانی از نویسندگان نامدار ایرانی است که در سال ۱۳۰۳ در کرمانشاه متولد شده است. پدر و مادر علی محمد اصالتا اهل اصفهان بودند اما در بحبوبه انقلاب مشروطه از اصفهان به کرمانشاه کوچک کرده و در آنجا ماندگار شدند. علی محمد افغانی درابتدای دهه ۱۳۴۰ با انتشار رمان شوهر آهو خانم به جرگه داستان‌نویسان ایرانی پیوست. افغانی عضو سازمان نظامی حزب توده ایران بود، در سال ۱۳۳۳ دستگیر و به اعدام محکوم شد اما پس از پنج سال آزاد شد. او رمان شوهر آهو خانم را در دوران زندان نوشت.

 

جمال زاده درباره این کتاب نوشته است: …شوهر آهو خانم به دستم رسید. در واقع باید من و امثال من دکان نویسندگی‌مان را تخته کنیم. راستی کشور ایران کشور معجزه است… این کتاب واقعا خواندنی است. همه آن از اول تا آخر تیپیک ایرانی است… چه زبانی، چه صحنه‌هایی، چه شیوه بیانی، و چه توصیف‌هایی…

کسانی چون سیروس پرهام، محمد علی اسلامی ندوشن، و صادق هدایت رمان شوهر آهو خانم را ستوده‌اند، اما این اثر مخالفانی هم دارد. بعضی گفته‌اند سرعت قلم افغانی در توصیف هر صحنه بسیار کند است و خواننده را خسته و جان به سر می‌کند.

شوهر آهو خانم در سال 1340 با سرمایۀ مؤلف چاپ، منتشر و در اندک زمانی نایاب شد. چاپهای دوم تا نهم به همت عبدالرحیم جعفری (انتشارات امیرکبیر) منتشر شد و اکنون چاپ سیام را مؤسسه انتشارات نگاه با وفاداری به متن چاپ اول منتشر کرده است.

 

تاریخ نان در ایران

تاریخ نان در ایران ۹ فصل دارد: «منشأ نان»، «پخت نان»، «آماده‌سازی خمیر در نواحی روستایی»، «روش‌های پخت نان»، «پخت نان‌های شهری»، «انواع نان»، «ابعاد معنوی و غیرمادی نان»، «نان روزانه یا رزق» و «نان، تحلیل رزق».

از جمله مباحث این کتاب چگونگی آماده سازی خمیر در مناطق روستایی و در میان ایلات عشایر به همراه مروری کلی بر تکنیک‌ها و روشهای پخت نان است. دو روش اصلی پخت نان در ایران عبارتند از پخت در خاکستر و زغال داغ یا درون تنور. ویلم فلور، (Willem Marius Floor) محقق در زمینۀ تاریخ اجتماعی ایران، در این کتاب به چگونگی پخت نان در شهرها هم پرداخته و به خصوص در فصل ششم، انواع مختلف نان و برخی از روش‌های پخت نان از گذشته تا به حال در ایران را بررسی کرده است. فلور در این بررسی شیوه‌های پخت نان‌های مختلف از جمله نان‌های لواش، سنگک، تافتون، بربری، نان‌های شیرین و نان‌های کماج و انواع دیگر را بررسی می‌کند.

هر کس تجربۀ مسافرت خارجی داشته باشد می‌داند که ایران یکی از بهترین نانها را دارد و نان برای غالب ایرانیان مهاجر یکی از عواملی است که یاد آن دلتنگی در غربت را افزایش می‌دهد. از این روست که در بعضی شهرها مثل تورنتو و کالیفرنیا ایرانیان مقیم به پخت نان سنگک هم رو آورده‌اند تا شاید کمی از آن دلتنگی بکاهند. فلور در فصل هفتم تصویری کلی از جنبه‌های اجتماعی و معنوی نان در جامعه ایران و در فصل هشتم به اهمیت نان برای مردم ایران پرداخته است.

 در بخشی از تاریخ نان در ایران می‌خوانیم: «… نان فقط یک غذا یا تنها یک نشانه از تمدن نبود، بلکه به معنای واقعی، خوراکی شایسته خدایان بود. از این‌رو نان را به‌عنوان نشانه‌ای از پرستش و ستایش، به خدایان خود پیشکش می‌کردند.»

یک کلمه

میرزا یوسف خان مستشارالدوله، متفکر ممتاز و روشنفکر با گرایشهای دینی، کسی است که همۀ عمر خود را وقف شرافت و خدمت به حکومت و مردم کرد. هشتاد ساله بود که ناصرالدین شاه از اثر او، یک کلمه، مطلع شد، اثری که در آن چند بار از برابری شاه و گدا در برابر قانون سخن گفته بود. از آنجا که در این کتاب مؤلفه‌هایی از شکل دموکراسی حکومت معرفی شده بود، قالبی که برای نظام پادشاهی مُضر تلقی می‌شد، شاه دستور داد او را به زندان انداختند، شکنجه‌اش کردند و سپس اموالش را مصادره نمودند. مستشارالدوله در 1313 یک سال قبل از ترور شاه درگذشت. یک کلمه به همراه زندگینامه او به دست خود مستشارالدوله در 1313ق آماده و سپس در تهران توزیع و بعدها چند نوبت منتشر شد: تبریز 1906/1324ق؛ تهران 2002/1382ش؛ آمستردام نسخۀ فارسی-انگلیسی، ویرایش سوم، در 2010/1389ش (Mustashār ad-dawle: One Word) به کوشش علی اصغر سید غُراب و سن مک گلین. در این جا چاپ 1382 تهران با همه نقائصی که دارد معرفی شده است.

مستشارالدوله، تحت تأثیر میرزا مَلکَم خان، بر این باور بود که کلید پیشرفت کشورهای غربی فقط در یک کلمه است: برخورداری از قانون و نظام جدید حقوقی. او در این نظر که قوۀ قانونگذاری باید از قوۀ اجرا جدا باشد تابع مَلکم بود. گمانش بر این بود که در منابع اسلامی می‌توان محتوای اصطلاحات حقوقی جدید مثل عدالت و برابری را یافت. از این رو، دست به تألیف اثری زد که در آن قانون اساسی فرانسه را در نوزده اصل خلاصه و در ذیل هر یک آیاتی از قرآن و احادیثی اضافه کرد تا مشابهت میان محتوای این تعداد از اصول قانون اساسی فرانسه و درونمایۀ آموزه‌های اسلامی را اثبات کند. مستشارالدوله بر این بود که نمی‌خواهد آرای فقهی را تغییر دهد بلکه می‌خواهد آنها را به گونه‌ای صورتبندی کند که مانند کتابچۀ قانون (به تعبیر او کود/کد) شوند و مواد آن به زبان همه کس فهم و غیرفنّی در اختیار همگان باشند.

 

 

تجربه دینی و چرخش هرمنوتیکی: بررسی و نقد آرای ویلیام آلستون

book-preview

 

 

«تجربه دینی» یکی از واژگان کلیدی در مباحث دین شناسی و خصوصاً فلسفۀ دین تحلیلی شده است. اهمیت این اصطلاح به قدری است که می‌توان گفت به یک رویکرد عام فکری تبدیل شده است که گاهی از آن به «اصالت تجربۀ دینی» یاد می‌شود. اما از همین رویکرد فکری عام هم صورتبندی‌ها و تعبیرهای مختلف وجود دارد. گاهی همۀ گزاره‌های دینی به تجربۀ دینی منصرف می‌شود؛ گاهی گفته می‌شود محتوای همۀ تجربه‌های دینی مشترکند؛ و گاهی بعضی ذات دین را و بعضی دیگر هدف و غایت دین را و بعضی دیگر مبنای باور دینی را تجربۀ دینی می‌دانند.

در این کتاب نویسنده از دریچۀ معرفت شناسی به «اصالت تجربۀ دینی» نگریسته است. از این دریچه که به موضوع نگاه کنیم انتظار داریم به این قبیل سؤالات حیاتی پاسخ داده شود: آیا باور دینی موجّه است؟ به چه معنا و چگونه؟ آیا تجربۀ دینی با کشف و شهود و مکاشفۀ عرفانی یکی است؟ آیا با پذیرش تجربۀ دینی از وحی نبوی و کتاب مقدس می‌توان بی‌نیاز شد و به نوعی اصالت فرد تن داد؟ یا این که تجربۀ دینی پشتوانه‌ای سترگ برای وحی نبوی می‌سازد؟ آیا تجربۀ دینی گونه‌ای تجربۀ ادراکی از نوع حس است یا گونه‌ای ادراک عام یعنی اعم از ادراک حسی، عقلی و خیالی؟

برای طبقه‌ای که در ایران عنوان «روشنفکر دینی» پیدا کرده‌اند باور دینی موجّه است. اما هریک معنایی از آن و چگونگی خاصی را تقریر کرده‌اند. برای بسیاری از اهل فلسفه که دغدغه‌های ملموس دینی و احوال وجودی (اگزیستانسیالیستی)شان بر مسأله‌های فلسفی می‌چربد خدایی که در تجربه‌های دینی رخ می‌نماید بسیار دلرباتر بوده است تا خدای اهل قیاس و استدلال؛ و رهایی از دور و بریدن از تسلسل برای رسیدن به «واجب الوجود بالذات» راه سرد و دوری است در مقابل تجربۀ خدای ابراهیم و اسحاق، خدایی که همین نزدیک است نزدیکتر از رگ گردن.

بابک عباسی در این تحقیق بر این عقیده است که از منظر معرفت شناسی هرمنوتیکی به فهم بهتر و عمیقتری از ماهیت مسائل برآمده از قبول چیزی به نام «تجربۀ دینی و تنوع آن» می‌توان دست یافت. مرادش این است که در بین راه‌های مختلف گویا معرفت شناسی هرمنوتیکی ما را از چند و چون تجربۀ دینی بهتر قانع می‌کند. به این روش روش استدلال از راه ارائه بهترین تبیین گفته می‌شود. این روش استدلال گونه‌ای استقراء است که گاهی از آن با تعبیر IBE یاد می‌شود (Inference to the Best Explanation).

از آنجا که در فلسفۀ معاصر غرب ویلیام پی آلستون از پهلوانان اعتقاد به موجّه بودن باورهای دینی است، بابک عباسی به تفصیل به بیان آراء و نقد نظرات او پرداخته است و در پایان با تعبیری مبهم از هرمنوتیک (گاهی مرادش هرمنوتیک هایدگری است یعنی تفسیری از نحوۀ بودن ما در این جهان و گاهی مرادش معنای سنتی کلمه یعنی تفسیر است؛ تفسیری که از خلال خواندن و تفسیر کردن یک متن رخ می‌دهد) به این نتیجه می‌رسد که از دل نقادی آرای مختلف تلقی هرمنوتیکی از تجربۀ دینی تولید می‌شود که بدیلی است برای تلقی استعلایی از تجربۀ دینی.




جستجوی پیشرفته با گوگل

این جا یک سایت کتاب فروشی نیست.

هدف اول و غیر انتفاعی ما معرفی بهترین ها در میان انبوه آثار است.
در عین حال امکان خرید هم دارید.

×
تمام حقوق برای وب سايت آثار برتر محفوظ است. © 1387 - ۱۴۰۳
پياده سازی قالب توسط شرکت پرتونگار